PAROWOZOWNIA GNIEZNO – to temat mojej pracy magisterskiej wykonanej na zakończenie studiów na Politechnice Poznańskiej. Projekt obejmował zagospodarowanie terenów dawnej parowozowni kolejowej w Gnieźnie na kompleks usługowo – rekreacyjny z wykorzystaniem istniejącej zabudowy.
Motywacją do wyboru tematu była chęć przywrócenia życia tak ikonicznemu i charakterystycznemu miejscu w Gnieźnie jak Parowozownia. Tereny poprzemysłowe są obecnie opustoszałe i miejscami zniszczone, ale mają ogromny potencjał zarówno poprzez ich wielkość jak i styl architektury kolejowej XIXw. o czytelnym wydźwięku industrialnym. Czerwień murów z cegły elewacyjnej w układzie krzyżowym nadaje budynkom spójności i klasy, a duże i wysokie okna, które charakteryzują szprosowe podziały i ceglane łukowe nadproża zapewniają dostateczną ilość światła monumentalnym, otwartym wnętrzom, które kiedyś służyły jako miejsca pracy nad maszynami. Temat rewitalizacji terenów poprzemysłowych poruszany był już wielokrotnie i powstało już trochę wstępnych koncepcji, co dodatkowo motywowało mnie, by stworzyć projekt odzwierciedlający moją wizję tego miejsca.
Parowozownia w Gnieźnie powstała w 1875r., krótko po zbudowaniu stacji kolejowej Gniezno. Pełniła wówczas funkcję zakładu eksploatacji, zajezdni lokomotyw parowych i warsztatów przeznaczonych do przechowywania i napraw parowozów. Od 2012r., kiedy wygaszono ostatni warsztat, a na Stacji Gniezno ograniczone zostały kursy pasażerskie i towarowe, Parowozownia nie pełni już swoich pierwotnych funkcji i przekształcona została w atrakcję turystyczną.
Stan istniejący:
(źródło: zdjęcia pozyskane z internetu)
Przed przystąpieniem do pracy nad projektem, wykonałam prace badawczo – analityczne takie jak:
- analiza budynków Parowozowni pod kątem zaleceń i wytycznych konserwatorskich
- analizy obszaru kompleksu Parowozowni oraz oddziaływania jej na okolicę
- analiza wszelkiego rodzaju artykułów prasowych i internetowych dot. Parowozowni w Gnieźnie i jej obecnej sytuacji, wyciągnięcie z wypowiedzi autorów ich stanowiska
- analiza i zagłębienie się w utworzone już wcześniej koncepcje na zagospodarowanie tego terenu, prezentowane podczas warsztatów Charette w 2017r.
- W myśl projektowania partycypacyjnego, utworzyłam również ankietę społeczną, którą skierowałam do mieszkańców Gniezna i okolic w celu utworzenia programu funkcjonalnego uwzględniającego ich potrzeby. Dzięki temu sama wiele się nauczyłam. Czułam, że to co tworzę nie jest tylko i wyłącznie wizją jednostki ale w pewnym sensie głosem większości.
Lokalizacja parowozowni to serce komunikacyjne Gniezna. Dwie hale wachlarzowe – każda w kształcie połowy pierścienia, „otwierają” się i zwracają swoje ramiona w stronę Starego Miasta. Dodatkowo bezpośrednia bliskość działającego w dalszym ciągu dworca kolejowego sprawia, że Parowozownia ma szansę stać się mocnym punktem na szlaku turystycznym przyciągającym turystów, a także zatrzymać na dłużej ludzi przejeżdżających przez Gniezno. Fakt, że co roku w Parowozowni organizowane są „Dni Pary”, które mają charakter wystawienniczy, dodatkowo umacnia pomysł na to, by stworzyć tu stałą i integralną część muzealną wzbogaconą o inne usługi.
Jednym z głównych założeń było utworzenie wielofunkcyjnego kompleksu usługowego o motywie przewodnim kolei, który skierowany jest do szerokiego grona ludzi: mieszkańców, turystów, dla rodzin z dziećmi, dla młodych, dla osób starszych i niepełnosprawnych, dla maszynistów i kierowców. Kolorem brązowym zaznaczony budynki objęte opracowaniem, a granatową linią zaznaczono jego granice.
Głównym moim pomysłem na to miejsce, i pomysłem który znalazł się na szczycie spośród wszystkich propozycji w ankiecie było muzeum kolejnictwa. Usługą dopełniającą wizyty turystyczne w muzeum oraz przyciągającą mieszkańców jest gastronomia, na którą przeznaczono cały budynek drugiej, starszej hali wachlarzowe. Trzecią, główną funkcją wprowadzoną w stare mury jest hotel. Przeznaczono na niego dwa budynki: dawną wagonownię i maszynownię.
Pozostałe budynki objęte opracowaniem przeznaczono na warsztaty i pracownie artystyczne typu start-up, np. pracownia krawiecka, warsztat muzyczny, malarski bądź studio fotograficzne. Jest to ukłon w stronę mieszkańców, grup artystów poszukujących możliwości własnego rozwoju. Stare opuszczone industrialne wnętrza są dziś bardzo pożądane w każdej dziedzinie i stanowią świetne podłoże do szukania inspiracji. Niektóre budynki, takie jak dyspozytornia, wieża ciśnień, oraz obiekty takie jak żuraw wodny, obrotnica kolejowa, przemysłowy komin wentylacyjny posiadają tak wielką wartość historyczną, że pozostawiono je bez większych zmian, jedynie odnawiając zniszczone elewacje i stolarkę okienną a także udostępniając je zwiedzającym. Dopełnieniem całego kompleksu są działania usprawniające komunikację: przedłużenie torów istniejącej kolejki wąskotorowej tak, by dojeżdżała ona do budynku w którym zaplanowano muzeum, utworzenie w pobliżu letniego dworca kolejowego dla wąskotorówki, oraz utworzenie połączenia z dworcem kolejowym oraz centrum miasta poprzez przejście podziemnie w miejscu gdzie obecnie istnieje niebezpiecznie przejście tymczasowe – przez tory. Oprócz działania wewnątrz budynków, projekt obejmuje zagospodarowanie terenów zielonych a także nowych utwardzeń na obszarze kompleksu. Tworzą one dziedzińce i place piesze, skwery zielone, parkingi i drogi dojazdowe wewnętrzne.
OMÓWIENIE UKŁADU FUKCJONALNEGO POSZCZEGLNYCH BUDYNKÓW OBJĘTYCH OPRACOWANIEM
Pierwsza hala wachlarzowa przeznaczona została w całości na muzeum kolejowe. Największą część zajmuje hala wystawowa w której umieszczono zabytkowe eksponaty pociągów; lokomotyw i wagonów. W podłużnym skrzydle dawnego warsztatu rozplanowano część techniczną i obsługującą: szatnia samoobsługowa, toalety, pomieszczenie na odpady, pomieszczenie socjalne. Do muzeum prowadzą 2 wejścia główne – przez hol połączony z szatnią oraz wejście tymczasowe – przez hol połączony bezpośrednio z halą muzeum. Budynek posiada sporą ilość wyjść ewakuacyjnych. Na okrągłym dziedzińcu między ramionami hali zachowana została zabytkowa obrotnica kolejowa. Istniejące tory rozprowadzone promieniście od części ruchomej wynikają z ilości stanowisk kolejowych z czasów funkcjonowania warsztatu. Projekt nie tylko zachowuje zabytkową obrotnicę, ale także ujednolica posadzkę wokół przystosowując dziedziniec do ruchu pieszego zwiedzających.
Obok Muzeum znajduje się druga hala wachlarzowa – przeznaczona w całości na część gastronomiczną kompleksu. Łącznie wydzielono 5 różnych lokali z odrębnymi zapleczami gastronomicznymi. Na żółto zaznaczono części przeznaczone dla klientów, a na pomarańczowo zaplecza kuchenne. 3 lokale w prawym skrzydle posiadają wspólny hol jadalniany z bezpośrednim wyjściem na dziedziniec. W lewym skrzydle znajduje się jedna duża sala eventowa na specjalne imprezy okolicznościowe oraz wydarzenia społeczne, a w odnodze budynku znajduje się kawiarnia.
Trzecią, główną funkcją wprowadzoną w stare mury jest hotel. Przeznaczono na niego dwa budynki: dawną wagonownię (B9) i maszynownię (B10). Znajdują się one w bliskim sąsiedztwie dworca kolejowego oraz przy projektowanym przejściu podziemnym do centrum miasta. Budynki obecnie posiadają tylko jedną kondygnację, ale projektuje się wprowadzenie podziałów na 2 i 3 kondygnacje. Układ pokoi na kondygnacjach jest niemalże w całości powtarzalny.
W hotelu B9 rozplanowano 45 pokoi;
pokoje dwuosobowe z dwoma pojedynczymi łóżkami (pomarańczowy)
pokoje dwuosobowe z jednym podwójnym łóżkiem (łososiowy),
apartamenty 3 lub 4 osobowe z dodatkowym aneksem kuchennym i strefą dzienną (szary).
Wewnątrz budynku B9 w samym środku wprowadzono podłużny niezadaszony dziedziniec, który stanowi doświetlenie korytarzy i klatek schodowych. Na parterze recepcja mieści się w środkowej części hotelu między dwoma klatkami schodowymi. Dodatkowo obok znajduje się pomieszczenie socjalne, techniczne, bagażownia i pomieszczenie na odpady. Pomieszczenia obsługujące, takie jak: pralnia, suszarnia i magiel pościeli, magazyn czystej pościeli, magazyn brudny, magazyn środków kosmetycznych mieszczą się na 2 kondygnacji. Do budynku prowadzą 3 wejścia – jedno wejście główne i dwa wyjścia ewakuacyjne, co pozwala zachowanie odpowiednich długości dróg ewakuacyjnych.
W hotelu B10 znajduje się 20 pokoi hotelowych, głównie 1-osobowych (niebieski) czego nie było w Hotelu Stara Wagonownia.
Do każdego pokoju przynależy łazienka w eleganckim stylu, oddzielona o sypialni szklaną ścianą ze szprosami, nawiązującą do historycznych, industrialnych okien w budynku. W pokojach hotelowych zastosowano wentylację mechaniczną umieszczoną w suficie podwieszanym nad strefą wejściową.
PLANSZE PROJEKTOWE
